Σημερα 10 Απριλίου πραγματοποιήθηκε το ετήσιο μνημόσυνο της Ευφροσύνη Προεστού στο Ιερό Ναό της Παναγιάς της Φανερωμένης στη Λευκωσία . Του μνημοσύνου Χοροστάτησε Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυρηνείας Υπερτίμος και Έξαρχος Λαπήθου και Καραβά κ.κ. Χρυσόστομος. Ο Πρόεδρος της κοινότητας μας κύριος Ανδρέας Αθανασίου μετά απο πρόσκληση του Δήμου Λαπήθου και του 286 ΜΤΠ , τίμησε με την παρουσία του και κατάθεσε στεφάνη στο μνημείο της της Κυράς της Λαπήθου το οποίο βρίσκεται στο Λήδρα Πάλλας. Διοργανωτές 286 ΜΤΠ και Δήμος Λαπήθου #myrtou #Kyrenia #μυρτου #κερυνεια #δενξεχνω #neverforget .
Δώδεκα συν μια συγκλονιστικές ιστορίες του πικρού καυτού καλοκαιριού του 1974. Πενήντα και μια ημέρες που σφράγισαν, η κάθε μια χωριστά κι όλες μαζί, τον καθένα τους χωριστά και όλους μαζί… το κορμί, την ψυχή, τον νου, όλο το «είναι» τους. «Η ΚΥΡΑ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ» καταγράφει τη συγκλονιστική ιστορία δώδεκα στρατιωτών, οι οποίοι τον Αύγουστο του 1974 εγκλωβίστηκαν πίσω από τις εχθρικές γραμμές μέσα στη Λάπηθο, όταν η κωμόπολη έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Κι εκεί που πίστεψαν πως δεν είχαν στον ήλιο μοίρα και πως οι ώρες τους ήταν μετρημένες, συνάντησαν την «Κυρά της Λαπήθου», την Ευφροσύνη Προεστού… «Η ΚΥΡΑ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ» είναι η συμπύκνωση του δράματος του 1974. Όλη η βαρβαρότητα του τούρκου επιδρομέα και κατακτητή, όλος ο πόνος και το δάκρυ ενός λαού, ενός Έθνους… όλη η αλήθεια για τη δήθεν «ειρηνευτική επιχείρηση» του Αττίλα… όλο το μεγαλείο και η δύναμη της ελληνικής ψυχής που ακόμη και στα πιο δύσκολα ξέρει, μπορεί και θέλει να αγωνίζεται… γιατί δικαιούται και διεκδικεί την ελπίδα… ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αποδέχθηκα την τιμητική πρόταση του φίλου Γιάννη Νικολάου να προλογίσω το βιβλίο του «Η κυρά της Λαπήθου» για πολλούς λόγους. Ο συγγραφέας ανήκει σε μια ομάδα εκλεκτών λειτουργών του Τύπου που τιμούν την αποστολή του δημοσιογράφου στην ημικατεχόμενη πατρίδα μας, με την ευσυνειδησία και την εργατικότητά του. Η πολύχρονη υπηρεσία του στο Τμήμα Ειδήσεων του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, του έδωσε την ευκαιρία να παρακολουθήσει από πολύ κοντά σημαντικούς σταθμούς της σύγχρονης ιστορίας του Κυπριακού, και ειδικότερα, τα κρίσιμα γεγονότα και το παρασκήνιο που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος και της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2004. Καρπός αυτής της πολυετούς εμπειρίας ήταν η πρώτη του συγγραφική απόπειρα, «Το φάντασμα της Κοπεγχάγης» (Λευκωσία 2009), όπου ο Γ. Νικολάου επέδειξε το ιδιαίτερό του ταλέντο στο γράψιμο, παρουσιάζοντας ένα βιβλίο – πολιτικό θρίλερ. Στο παρόν, δεύτερο βιβλίο του, ο Γιάννης Νικολάου παραμένει στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, και ασχολείται με την αυτοθυσία και τον ηρωισμό στην περίοδο της τουρκικής εισβολής του 1974 μιας εν πολλοίς άγνωστης και «ανώνυμης» Κυπρίας, της «κυράς της Λαπήθου», Ευφροσύνης Προεστού (1903-1993). Προς τιμήν της Λαπηθιώτισσας ηρωίδας έχει ανεγερθεί ένα λιτό μνημείο με την προτομή της, δίπλα από το οδόφραγμα του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας. Οι λιγοστοί διαβάτες που κοντοστέκονται μπροστά στο μνημείο, διερωτούνται ποια ήταν αυτή η γυναίκα και ποια ήταν η προσφορά της. Ανάλογα ερωτήματα έσπρωξαν τον Γιάννη Νικολάου να ερευνήσει την ιστορία της Ευφροσύνης Προεστού, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ταινίας ντοκιμαντέρ για τη ζωή της, που προβλήθηκε πριν μερικά χρόνια από το ΡΙΚ, με δική του επιμέλεια. Το βιβλίο αυτό είναι η συνέχεια εκείνης της δημοσιογραφικής έρευνας. Ο συγγραφέας εντόπισε και πήρε πολύωρες συνεντεύξεις από τους στρατιώτες που φιλοξενήθηκαν από την Ευφροσύνη Προεστού, τον Αύγουστο του 1974, στο κέντρο της Λαπήθου, αμέσως μετά την κατάληψη της κωμόπολης από τα τουρκικά στρατεύματα στη διάρκεια της «εκεχειρίας», μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής. Οι μαρτυρίες των στρατιωτών / συμπρωταγωνιστών παρατίθενται και συν-αρθρώνονται αρμονικά, σε μια συνεχή συναρπαστική αφήγηση από τον συγγραφέα, με συνέπεια ο αναγνώστης να παρακολουθεί με αδιάπτωτο ενδιαφέρον και αγωνία τις λεπτομέρειες της πρωτοφανούς ιστορίας που διαδραματίστηκε στη Λάπηθο τις πρώτες ημέρες της τουρκικής κατοχής του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Ευφροσύνη Προεστού ήταν μια εβδομηντάχρονη μικροκαμωμένη γυναίκα, μαία στο επάγγελμα. Ευγενική, λιγόλογη και καλοσυνάτη, ήταν θα λέγαμε, τυπική Κερυνειώτισσα. Όταν η Λάπηθος εγκαταλείφθηκε από την πλειοψηφία των Ελλήνων κατοίκων της παρέμεινε στο σπίτι της, όπως έκαναν και μερικές δεκάδες άλλοι ηλικιωμένοι συγχωριανοί και συγχωριανές της. Στις 6 Αυγούστου 1974, όταν ο τουρκικός στρατός κατέλαβε τη Λάπηθο, η «κυρά Φροσύνη» όπως την ονομάζει προσφυώς ο Νικολάου, φιλοξένησε δώδεκα στρατιώτες που είχαν αποκοπεί κατά την υποχώρηση των μονάδων που υπεράσπιζαν τη Λάπηθο και τον Καραβά. Τρεις από αυτούς ανήκαν στο 256 Τάγμα Πεζικού και οι άλλοι εννιά στο 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού. Όλοι τους κατάγονταν από περιοχές εκτός της επαρχίας Κερύνειας και δεν γνώριζαν τη Λάπηθο. Η Ευφροσύνη Προεστού στάθηκε αφοσιωμένη στην αποστολή που ανέλαβε και αποδείχθηκε σωτήρας, ευεργέτης και προστάτης των δώδεκα ανδρών. Στο βιβλίο του Γιάννη Νικολάου αναπλάθονται οι προσωπικές ιστορίες των στρατιωτών που σώθηκαν χάρη στη φροντίδα της Ευφροσύνης Προεστού, πάνω σε δύο βασικούς άξονες: Στην περιγραφή με θαυμασμό της δράσης και της αυτοθυσίας της Λαπηθιώτισσας ευεργέτριάς τους, και στην περιπέτεια του καθενός μετά την ανακάλυψή τους από τον τουρκικό στρατό, τη σύλληψη των περισσότερων, στις 4 Σεπτεμβρίου 1974 και στα φρικτά βασανιστήρια που υπέστησαν όλοι, με πρώτη την Ευφροσύνη Προεστού, στα χέρια των Τούρκων. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό επεισόδιο όπου η πρωταγωνίστρια, ως άλλη τραγική Αντιγόνη που αναλαμβάνει να τηρήσει πανάρχαιους και πανανθρώπινους νόμους, είναι μια «ανώνυμη» Κύπρια, η οποία μετατρέπεται σε άγρυπνη και φιλόστοργη μητέρα για τους κυνηγημένους, επιτελώντας στο ακέραιο την ευαγγελική εντολή: «Επείνασα γαρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην και συνηγάγετέ με, γυμνός και περιεβάλετέ με…» Ο Γιάννης Νικολάου επιτελεί ένα επιβεβλημένο κοινό χρέος με την έκδοση αυτού του βιβλίου, χρέος τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους εγκλωβισμένους Έλληνες και Ελληνίδες της Κύπρου που προστάτευσαν με κίνδυνο της ζωής τους, μετά την τουρκική προέλαση, τους αποκομμένους στρατιώτες της Εθνοφρουράς. Είναι ένα βιβλίο που έλειπε από τη βιβλιογραφία για την τουρκική εισβολή του 1974 και που συμπληρώνει ένα μεγάλο κενό. Ως Λαπηθιώτης, που γνώρισα την Ευφροσύνη Προεστού στα παιδικά μου χρόνια, ένοιωσα μεγάλη συγκίνηση διαβάζοντας το βιβλίο αυτό, που αποτελεί κι ένα μνημόσυνο για μια σεμνή ηρωίδα «της διπλανής πόρτας». Ένα βιβλίο που μας ταξιδεύει στη γη μας, στην οδό Ελλάδος, δίπλα από την «Πλατεία Ηρώων» και το Δημαρχείο Λαπήθου, κάτω από τον επιβλητικό βράχο του Α΄ Δημοτικού Σχολείου, στα περβόλια της ενορίας του Αποστόλου Λουκά. Λευκωσία, Νοέμβριος 2011 Πέτρος Παπαπολυβίου Αναπληρωτής καθηγητής Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου